Trump’ın açıklamasına rağmen NATO bildirisinde 5. madde vurgusu

ABD Başkanı Trump’ın, “5’inci maddenin pek çok tanımı var. Ben dost olmaya bağlıyım.” diyerek muğlak yanıt verdiği 5. madde ile ilgili NATO Liderler Zirvesi’ne ilişkin yayımlanan bildiride özel yer ayrıldı. Zirve bildirisine göre, 32 ülkenin lideri, kolektif savunma taahhüt eden NATO’nun 5. maddesine bağlılığını yineledi.

Hollanda’nın Lahey kentinde gerçekleştirilen NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi çerçevesinde bugün Kuzey Atlantik Konseyi toplantısına katılan müttefik ülkelerin devlet ve hükümet başkanları tarafından sonuç bildirisi onaylanarak yayımlandı. Sonuç bildirisinde dikkat çeken ifadeler yer aldı.

NATO BİLDİRİSİNDE “5. MADDEYE BAĞLILIK” VURGUSU

Onlardan en önemlisi “5. madde” vurgusu oldu. Yüzde 5’lik savunma harcaması teklifi üzerinde mutabakat sağlandığına vurgu yapılan bildiride, “Kuzey Atlantik İttifakı’nın devlet ve hükümet başkanları olarak bizler, tarihin en güçlü ittifakı olan NATO’ya bağlılığımızı yeniden teyit etmek üzere Lahey’de bir araya geldik. Washington Antlaşması’nın 5. maddesinde yer alan ‘bir müttefike yapılan saldırı, tüm müttefiklere yapılmış sayılı’ şeklindeki prensibe olan bağlılığımızı yineliyoruz. Bir milyar vatandaşımızı koruma, ittifakı savunma ve özgürlüğümüz ile demokrasimizi güvence altına alma kararlılığında birleşmiş ve sarsılmaz konumdayız” denildi.

“MÜTTEFİKLER ORTAK SAVUNMALARINA BAĞLILIKLARINI TEYİT ETTİ”

Deklarasyonda ayrıca şu ifadeler kullanıldı: “Müttefikler özellikle Rusya’nın oluşturduğu uzun vadeli tehdit ve terörizmin sürekli tehdidi olmak üzere derin güvenlik sorunları görüyor. Müttefikler transatlantik savunma endüstriyel işbirliğinin süratle genişletilmesinde anlaştı. Müttefikler ortak savunmalarına sarsılmaz bağlılıklarını teyit etti.

“HARCAMA DURUMU 2029 YILINDA GÖZDEN GEÇİRİLECEK”

NATO müttefikleri Ukrayna’ya destek sağlama için daimi egemen taahhütlerini yeniden teyit etti. Plan kapsamındaki ilerleme ve harcama durumu 2029 yılında gözden geçirilecek.

2026 NATO ZİRVESİ TÜRKİYE’DE

Zirve deklarasyonunda ayrıca 2026 NATO Zirvesi’nin Türkiye’de olacağı duyuruldu.”

RUTTE’DEN DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMALAR

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, “Lahey yatırım planımızla birlikte biz savunma harcamalarımızı GSYİH’mızın yüzde 5’ine çıkarıyoruz. Geçmişte bu yüzde 2’ydi. Tüm üyelerin bu yönde çalışacağını söylemek istiyorum. Bizim amacımız orduyu güçlendirmek. Biz birlikte karşılaştığımız zorlukların farkındayız. Buna yanıt vermek için bir araya geldik. Önemli bir savunma bütçesi kararlılığımız var. Akdeniz’in batı yakasından, doğu yakamıza kadar hepimiz artık güven içinde olmak istiyoruz dedik ve bu yönde adım attık. ABD, NATO konusunda kararlı. NATO üyesi olmayı sürdürecek. ABD, Kanada ve NATO üyelerinin savunma bütçesine daha fazla katkıda bulunmasını istiyor” açıklamasında bulundu.

“UKRAYNA’NIN NATO ÜYELİĞİNİ DESTEKLEMEYİ SÜRDÜRECEĞİZ”

Rutte şöyle devam etti; “Ukrayna bizim dostumuzdur. 35 milyar euro’luk bütçe bağışla birlikte Ukrayna’ya desteğimizi sürdürüyoruz. Ukrayna ile dayanışma içinde çalışacağız. Ukrayna’nın NATO üyeliğini de desteklemeyi sürdüreceğiz. Putin’in bir daha Ukrayna’ya saldırmamasını amaçlıyoruz. Bizim amacımız Ukrayna’nın savaşabilmesini sağlamak. Para göndererek, askeri harcamalarını güçlendirmek amacımız. 5. madde son derece net. Detaylara girmeyeceğiz, çünkü düşmanlarımızı daha da akıllı kılmak istemiyoruz.”

TRUMP, “BEN DOST OLMAYA BAĞLIYIM” DEMİŞTİ

ABD Başkanı Donald Trump, Lahey’ye gelirken Air Force Once uçağında, ABD’nin 5’nci maddeye bağlı olup olmadığı konusundaki soruya, “Tanımınıza bağlı. 5’inci maddenin pek çok tanımı var. Öyle değil mi? Ben dost olmaya bağlıyım. Hayat kurtarmaya, yaşam ve güvenliğe bağlıyım. Size oraya gittiğimde kesim bir tanım vereceğim. Sadece bunu bir uçağın arka tarafında yapmak istemiyorum” demişti.

NATO 5. MADDE NEDİR?

NATO’nun 5. Maddesi, Kuzey Atlantik Antlaşması’nın temelini oluşturan ve İttifak’ın kolektif savunma ilkesini tanımlayan en önemli maddesidir. Bu maddeye göre; NATO üyesi bir ülkeye yapılacak silahlı saldırı, tüm üyelere yapılmış bir saldırı olarak kabul edilir.

Böyle bir saldırı durumunda, her bir üye ülke, saldırıya uğrayan müttefike yardım etmek için gerekli gördüğü her türlü eylemi yapmayı taahhüt eder. Bu eylemler, silahlı kuvvetlerin kullanımı da dahil olmak üzere geniş bir yelpazede olabilir. Ancak, her üye ülkenin hangi yardımı sağlayacağına kendisi karar vermesi esnekliği vardır; yani otomatik bir askeri müdahale zorunluluğu yoktur, ancak bu da bir seçenek olarak sunulur.

Bu yardım, Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’nın 51. Maddesi’nde tanınan bireysel veya toplu meşru müdafaa hakkı çerçevesinde gerçekleşir.

5. MADDE NEDEN ÖNEMLİ?

Madde, NATO’nun caydırıcılık kapasitesinin temelini oluşturur. Bir üyeye yapılacak saldırının tüm İttifak’ın tepkisini çekeceği mesajını vererek potansiyel saldırganları engellemeyi amaçlar. Aynı zamanda üye ülkeler arasında güçlü bir dayanışma ve ortak güvenlik anlayışını pekiştirir.

NATO, değişen güvenlik ortamına uyum sağlayarak, siber saldırıları da belirli bir şiddet seviyesinde olması durumunda 5. Madde kapsamına girebilecek bir tehdit olarak değerlendirebileceğini belirtmiştir.