Market zammının arkasındaki sessiz tehlike: İklim krizi soframızı tehdit ediyor

İklim değişikliği nedeniyle meydana gelen aşırı hava olayları, küresel gıda fiyatlarının yükselmesine sebep oluyor. Kuraklık, sel ve sıcak hava dalgaları; kahve, kakao, pirinç, patates ve sebze gibi temel gıda ürünlerinin fiyatlarını dünya genelinde hızla artırıyor. Gıda fiyatlarındaki bu artışlar, özellikle düşük gelirli hanelerde gıda güvenliği krizine ve toplumsal risklere yol açıyor.

İklim değişikliği sonucu meydana gelen aşırı hava olayları, çeşitli ülkelerde kahve, kakao ve pirinç gibi gıda ürünlerinin fiyatlarının yükselmesine sebep oluyor. Avrupa’daki çeşitli araştırma enstitülerinden bilim insanları, temmuzda “İklim Aşırılıkları, Gıda Fiyatı Sıçramaları ve Bunların Daha Geniş Toplumsal Riskleri” adlı bir çalışma yaptı.

İklim değişikliğinin gıda fiyatlarına etkisinin ele alındığı çalışmada bilim insanları, farklı ülkelerde iklim aşırılıklarına bağlı olarak gıda fiyatlarının artışını ortaya koyan raporları bir araya getirdi. Çalışmaya göre, iklim değişikliğinden etkilenen tarım ürünleri coğrafyaya göre çeşitlilik gösteriyor. Güney Avrupa’da 2022-2023 yıllarında yaşanan şiddetli kuraklık, Avrupa Birliği (AB) genelinde zeytinyağı fiyatlarının Ocak 2024’te bir yıllık süreçte yüzde 50 artmasına yol açtı.

İNGİLTERE’DE YAĞIŞLI GEÇEN HAVA PATATES FİYATLARINI YÜKSELTTİ

Doğu Asya’da 2024’teki sıcak hava dalgaları, Güney Kore ve Japonya’nın neredeyse tamamında, ayrıca Çin ve Hindistan’ın geniş bölgelerinde aşırı sıcaklığa yol açtı. Bu aşırı hava olayları, Kore lahanasının fiyatını Eylül 2024’te, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 70 artırdı. Japon pirinci de aynı dönemde yüzde 48 zamlandı. Ayrıca, Çin’de sebze fiyatları da haziran ve ağustosta yüzde 30 yükseldi.

Vietnam’da Şubat 2024’teki sıcak hava dalgası sonrası, robusta kahvesi fiyatları temmuzda yüzde 100 arttı. Endonezya’da 2023 yılındaki kuraklığın ardından pirinç fiyatları yüzde 16 yükseldi. Pakistan’da Ağustos 2022’de yaşanan sellerin hemen ardından, kırsal bölgelerde gıda fiyatları haftalar içinde yüzde 50 arttı. Hindistan’da Mayıs 2024’teki sıcak hava dalgası sonrası, yılın ikinci çeyreğinde soğan ve patates fiyatları yükseldi. Bu dönemde, soğan fiyatlarında yüzde 89, patates fiyatlarında yüzde 81 artış kaydedildi.

GÜNEY AFRİKADA’Kİ SICAK HAVA DALGASIYLA MISIR FİYATLARI YÜZDE 36 ARTTI

Avustralya’da da 2022’deki seller, marul fiyatlarının artmasına neden oldu. Bu dönemde marul fiyatları yüzde 300 arttı. Güney Afrika’da Mart 2024’teki sıcak hava dalgasından sonra, nisanda mısır fiyatları yüzde 36 yükseldi. Etiyopya’da da 2022’de yaşanan kuraklık gıda fiyatlarını olumsuz etkiledi. Kuraklığın ardından Mart 2023’te gıda fiyatlarında yüzde 40 artış gözlendi.

ABD’DE SEBZE FİYATLARI BİR YILDA YÜZDE SEKSEN ARTTI

ABD’nin sebze üretiminin yüzde 40’tan fazlasını karşılayan California ve Arizona’da 2022’de yaşanan kuraklık, özellikle sebze üretimini olumsuz etkiledi. ABD’de sebze fiyatları Kasım 2022 itibarıyla bir yıl içinde yüzde 80 arttı. Meksika’da 2023’teki kuraklığın ardından, sonraki yılın başında meyve ve sebze fiyatlarında yüzde 20’lik artış gözlendi.

KURAKLIK NEDENİYLE KÜRESEL KAHVE VE KAKAO FİYATLARI ARTTI

İklim aşırılıkları, sadece yerelde değil, önemli gıda ürünlerinin küresel piyasa fiyatlarında da artışa neden oldu. Dünyada en çok kahve üretilen Brezilya’da 2023’teki kuraklık fiyatların artmasına yol açtı. Küresel kahve fiyatları Ağustos 2024’te yüzde 55 yükseldi. Dünya kakao üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştiren Gana ve Fildişi Sahili’nde Şubat 2024’te görülen aşırı sıcaklık ve önceki yıldan süregelen uzun kuraklık, küresel kakao fiyatlarını etkiledi. Kakao fiyatları Nisan 2024’te bir yıl içinde yaklaşık yüzde 300 arttı.

DAR GELİRLİ HANE HALKININ GIDA GÜVENLİĞİ ETKİLENİYOR

İklim kaynaklı gıda fiyatlarındaki yükselişler toplumda çeşitli riskleri de tetikleyebiliyor. Artan gıda fiyatları özellikle düşük gelirli hane halklarının gıda güvenliğini doğrudan etkiliyor. Söz konusu hane halkı, daha az beslenme sonucu hastalıklara karşı dirençsiz olabiliyor. Bu durum, sağlık sistemi üzerinde ek yükler oluşturarak kamu harcamalarını artırıyor. Ayrıca, gıda fiyatlarındaki artışlar genel enflasyonun yükselmesine yol açıyor ve gıda fiyatlarının enflasyon içindeki payının yüksek olduğu gelişmekte olan ülkeler için büyük risk oluşturuyor.

Kaynak: AA