Trump, İsrail’in İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e suikast düzenleme planını reddetti. İsrail’in son saldırılarında İran’ın nükleer kapasitesini ortadan kaldırmayı hedeflediği bilinse de Netanyahu, bu saldırıların İran’da rejim değişikliğine yol açabileceğini dile getirdi. Peki İran’ın en güçlü ismi olan dini lider kimdir, ne kadar yetkiye sahiptir ve ailesi ne kadar güçlüdür?
ABD basınında yer alan haberlere göre, ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e suikast düzenleme planını reddetti. Haberlerde Trump’ın bu öneriye “iyi bir fikir değil” diyerek karşı çıktığı bildirildi.
Ayrıca, İsrail’in son saldırılarla İran’ın nükleer kapasitesini ortadan kaldırmayı hedeflediği biliniyor. Ancak Başbakan Binyamin Netanyahu, bu saldırıların İran’da rejim değişikliğine yol açabileceğini de dile getirdi. Daha önce İran halkına seslenerek yöneticilerine karşı ayağa kalkmaları çağrısında bulunmuştu.
Peki, İran’ın en güçlü ismi olan dini lider kimdir, ne kadar yetkiye sahiptir ve ailesi ülkedeki siyaset içinde nasıl bir rol oynar?
AYETULLAH ALİ HAMANEY KİMDİR?
1979’daki İslam Devrimi’nden bu yana İran’ın ikinci dini lideri olan Ayetullah Ali Hamaney 1989’dan bu yana da bu görevi yürütüyor.
Bugünkü genç İranlıların tamamı, yalnızca onun yönetimi altında yaşadı.
Ülkenin siyasi yapısında pek çok farklı güç merkezi bulunmasına rağmen, Hamaney bu yapıların tam merkezinde yer alıyor. Kamu politikaları üzerinde veto yetkisine sahip olan dini lider kimin hangi göreve getirileceğine karar verebilir.
Devlet başkanı ve aynı zamanda İran Silahlı Kuvvetleri’nin (Devrim Muhafızları dahil) başkomutanı olan Hamaney, neredeyse sınırsız bir güce sahip.
1939 yılında, İran’ın ikinci büyük şehri olan Meşhed’de dünyaya geldi.
Sekiz çocuklu bir ailenin ikinci çocuğuydu. Babası Şii mezhebine mensup orta düzey bir din adamıydı.
Küçük yaşlardan itibaren Kur’an eğitimi aldı ve henüz 11 yaşında din adamı unvanı kazandı.
Ancak o dönemin birçok dini lideri gibi, manevi kimliğinin yanında siyasi bir duruşu da vardı.
Etkileyici bir hatip olan Hamaney, İran Şahı’na karşı çıkan muhalif hareketin içine katıldı.
Yıllarca yer altına indi, defalarca hapse atıldı. Şah’ın gizli polisince altı kez tutuklandı, işkence gördü, sürgüne gönderildi.
İslam Devrimi’nden bir yıl sonra, devrimin lideri Ayetullah Humeyni tarafından Tahran’daki Cuma hutbelerini vermekle görevlendirildi.
1981’de cumhurbaşkanı seçildi. 1989’da Humeyni’nin ölümü üzerine, dini lider olarak onun yerine getirildi.
OĞLU MÜCTEBA NE KADAR ETKİLİ?
Tahran’daki sade bir konutta, eşiyle birlikte mütevazı bir yaşam sürdüğü söylenen Ali Hamaney yurt dışına çok sık çıkmaz.
Bahçeciliği ve şiiri sevdiği biliniyor.
Gençliğinde sigara içtiği ve 1980’lerdeki bir suikast girişimi sonrası sağ kolunu kullanamaz hale geldiği hakkında bilinen detaylar arasında.
Eşi Mensure Hocasete Bakırzade ile dördü erkek, ikisi kız altı çocukları var.
Aile, genelde medyadan uzak bir hayat yaşıyor. Çocuklarının özel hayatlarına dair doğrulanmış bilgiler oldukça sınırlı.
Oğullarından en çok tanınanı ikinci çocuk Mücteba.
Babasının en yakın çevresinde yer alan ve ciddi nüfuz sahibi biri olarak biliniyor.
Mücteba, İran’daki elitlerin çocuklarının gittiği Tahran’daki Alevi Lisesi’nde okudu.
Henüz din adamı değilken, ülkenin önde gelen muhafazakâr siyasetçilerinden Gholam-Ali Haddad-Adel’in kızıyla evlendi.
30 yaşında Kum’daki Şii Medresesi’nde dini eğitimine başladı.
2000’li yılların ortasında Mücteba’nın siyasetteki etkisi daha da görünür hale geldi. Ancak bu rolü medyada pek açıkça kabul görmedi.
2004’teki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra Mücteba sıkça gündeme geldi.
Seçimde Öne çıkan aday Mehdi Kerrubi, Ayetullah Hamaney’e hitaben yazdığı açık mektupta, Mahmud Ahmedinejad lehine perde arkasında müdahalede bulunduğu gerekçesiyle Mücteba’yı doğrudan suçladı.
2010’lardan itibaren, İslam Cumhuriyeti’nin en güçlü isimlerinden biri olarak anılmaya başlandı. Bazı yorumlara göre, babası onu halefi olarak görmekte. Ancak bu iddialar zaman zaman resmi makamlarca yalanlandı.
Hamaney, bir kral değil ve görevini miras gibi oğluna devredemez. Ancak Mücteba, babasının çevresindeki muhafazakâr çevrelerde ve anayasal kurumlardan daha güçlü olduğu iddia edilen Dini Liderlik Ofisi’nde önemli bir etkiye sahip.
DİĞER OĞULLARI KİM?
Ailenin en büyük oğlu Mustafa Hamaney, muhafazakâr bir din adamı olan Azizullah Hoşvagt’ın kızıyla evli. Mustafa da kardeşi Mücteba gibi 1980’lerde İran-Irak Savaşı’nda cephede görev yaptı.
Üçüncü çocuk Mesud Hamaney 1972 doğumlu. Eşi, Kum Medresesi’nin muhafazakâr Öğretmenler Birliği’nden tanınmış bir din adamı olan Muhsin Harazi’nin kızı. Ayrıca reformist çizgide bir diplomat olan Muhammed Sadık Harazi’nin de kız kardeşi.
Mesud siyasetten uzak duran bir figür. Kamuoyunda pek tanınmaz. Daha önce babasının eserlerini arşivleyen ve yayımlayan ofisi yönetti. Bu ofis aynı zamanda Hamaney için önemli bir propaganda işlevi de görüyor. Babasının biyografisini ve anılarını derlemekle de o görevliydi.
Ailenin en küçük oğlu olan Meysem, 1977 doğumlu. Diğer üç ağabeyi gibi o da bir din adamı. Eşi, devrim öncesi din adamlarına maddi destek sağlayan varlıklı iş insanı Mahmud Loloçiyan’ın kızı. Meysem de ağabeyi Mesud ile birlikte babasının eserlerini koruma ve yayımlama ofisinde çalışıyor.
KIZLARI KİM?
Hamaney’in kızları hakkında kamuoyunda çok az bilgi bulunuyor.
Büşra ve Hoda, ailenin en küçük üyeleri. Her ikisi de İslam Devrimi’nden sonra doğdu.
1980 doğumlu Büşra, Hamaney’in ofisinin başındaki isim olan Gholamhüseyin Muhammedî Golpayegani’nin oğlu Muhammed-Cevad ile evli.
1981 doğumlu Hoda ise İmam Sadık Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan ve pazarlama eğitimi almış Mesbah el-Hüda Bagheri Kani ile evli.
News
